İçindekiler
Halving ya da yarılanma, Proof-of-Work (PoW) sistemiyle yapılan madencilikte, blok başına düşen ödülün yarıya düşürülmesidir.
Bu işlem, PoW sistemiyle madenciliği yapılan kripto paralarda, kasıtlı olarak gerçekleştirilir. Amaç, arz edilen kripto para adedini kontrol altında tutmak ve her koşulda, madencilik faaliyetlerini teşvik etmektir. Böylece hem arz talep dengesi korunur ve enflasyonun önüne geçilir hem de madencilik teşvik edilir.
Kripto paralar, üretilme aşamasında ve transfer onayında, madencilere ihtiyaç duyar. Madencilik faaliyetlerinin sürmesi, bu nedenle çok önemlidir. Madencilik faaliyetleri biterse ya da yavaşlarsa ağ, bu durumdan çok olumsuz etkilenir. Kripto paranın kullanılabilirliği düşer.
Bu nedenle bir kripto paranın hayatına devam edebilemesi için madencilik faaliyetleri, her koşulda sürdürülmelidir.
Madencilik yoluyla üretilen kripto paralarda, üretilebilecek toplam kripto para adedi bellidir. İlk geliştirme sırasında belirlenen bu miktarın üzerinde üretim yapılamaz. Kripto projesinin arz sınırı ve token ekonomisi (tokenomics’i), proje ekibi tarafından belirlenir.
Having’in Sebepleri
Yarılanmanın, iki temel sebebi vardır. İlk sebep, daha erken adapte olan kullanıcıların ödüllendirilmesidir. Erken adapte olan kullanıcıları ödüllendirmek aynı zamanda, kripto paraların temel felsefesidir.
Halving gerçekleşmeden yapılan madencilik faaliyetleri, daha çok ödül kazandırır. Bu sayede madenciliğe daha önce başlayanlar, daha çok ödül kazanır.
İkinci sebep, blok zinciri sisteminde gerçekleştirilen transferlerin madenciler tarafından onaylanmasıdır.
Yarılanma ile blok ödülleri azaltılmaz ise sınırlı sayıdaki kripto paranın madenciliği, daha hızlı tamamlanabilir. Bu durumda madenciler, ağdan çekilir ve sistem tıkanmaya başlar.
Halving sayesinde daha fazla sayıda madenci, daha uzun süre ağda tutulabilir. Çünkü madencilikten kazanılan ödülün miktarı azalsa bile kripto paranın arzı da azaldığı için fiyatı artar. Dolayısıyla çıkartılan kripto para adedi azalsa da kazanılan para artabilir.
Bitcoin Ağı ve Halving
Konuyu daha iyi anlamlandırmak için Bitcoin ağını hatırlayalım.
Bitcoin’in altında yatan en büyük teknoloji, Bitcoin ağıdır. Bu ağ, aslında bir bilgi kaydetme sistemidir. Sistemdeki bir bilgiyi silmek, değiştirmek, hileyle manipüle etmek ya da herhangi bir şekilde hack’lemek mümkün değildir.
Bitcoin ağı; eşler arası çalışan bilgisayarlar ve düğümler (node’lar) topluluğudur. Tek bir merkezden idare edilmez. Ağa katılan bilgisayarlar ve düğümler, ağda meydana gelen işlemlerin kısmi ya da tam geçmişini içerir.
Bitcoin ağında gerçekleşen her işlem, onaylanır ya da reddedilir. Onaylama ya da reddetme yetkisi, full node’larda ve ağdaki bütün işlem geçmişini barındıran düğümlerdedir.
Onay ya da ret kararı, her işleme için ayrı ayrı verilir. Karar öncesi işlem, bir dizi kontrolden geçer. İşlem, nihai olarak bloktaki bütün işlemler onaydan geçtiği takdirde onaylanır. Sonraki süreçte, ağa eklenir ve diğer düğümlerde yayınlanır.
Ağda ne kadar fazla bilgisayar ya da düğüm olursa ağın güvenliği, o derece artar. Halihazırda Bitcoin’in kodlarını çalıştırdığı tahmin edilen 14.616 düğüm vardır.
Dileyen herkes, Bitcoin ağına bilgisayar veya düğüm olarak katılabilir.
Herkes Bitcoin ağına bir düğüm olarak katılabilse de ağın tamamını ve bütün işlem geçmişini indirmek için yeterli depolamaya sahip olmayan kişiler, madencilik yapamaz.
Yani bütün madenciler birer düğümdür, ancak bütün düğümler birer madenci değildir. İzin almaksızın herkes, ekosistemin varlığını sürdürmek için Bitcoin yazılımını çalıştırabilir. Bu nedenle Bitcoin ağının yok edilmesi imkansız değilse bile çok zordur.
Bitcoin Madenciliği
Blok zincirinde madencilik, mecazi anlamda kullanılır. Bitcoin madencileri, “değerli metalleri toplayan” gerçek madencilere benzetilir.
Görevleri, matematiksel problemleri çözmek ve ağda gerçekleşen işlemin meşruluğunu onaylamaktır. Daha sonra bu işlemleri bir bloğa eklerler. Ardından, işlem bloklarının zincirlerinin oluştururlar. Bu zincirler, blok zincirini oluşturur.
Bitcoin madenciliği, insanların Bitcoin ağına işlem onaylayıcı ve doğrulayıcı olarak katıldıkları bir süreçtir. Herkes kendi bilgisayarını ya da düğümünü kullanarak madencilik yapabilir.
Bitcoin, Proof-of-Work (PoW) adı verilen bir mekanizmayla çalışır. Bu mekanizmaya göre madenciler, blok ödülünü hak edebilmek için çabaladıklarını kanıtlamalıdır. Madenciler, düğüm çalıştırarak ve karmaşık denklemleri çözerek zaman ve enerji harcadığını kanıtlar.
Bir blok, Bitcoin ağına başarıyla eklendiğinde madenci; 6,25 Bitcoin ile ödüllendirilir.
Bitcoin (BTC) Halving’i
Kripto paraların atası Bitcoin, Proof-of-Work (Emek İspatı) sistemiyle yapılan madencilik sonucu üretilir. Ağdaki madenciler, ağa ekledikleri her blok için ödül kazanır. Madencilik ödülleri, Bitcoin cinsindendir.
Hem Bitcoin üretimi hem de ağdaki işlemlerin onaylanması, madencilik faaliyetlerinin sürdürülmesine bağlıdır. Halving gerçekleştiğinde, madenciler tarafından blok başına alınan ödülün miktarı, yarıya düşer. Yarılanma, Bitcoin ağındaki en önemli olaylardan bir tanesidir.
İlk Bitcoin madencisi, Bitcoin’in kurucusu Satoshi Nakamoto’dur. Nakamoto tarafından 31 Ekim 2008’de çıkarılan Genesis Block (0. blok), çıkarılmış ilk Bitcoin bloğudur. Bitcoin ağında yapılan ilk translerin tamamı, bu blok üzerinde kayıtlıdır.
Bitcoin ilk çıktığında, blok başı madencilik ödülü, 50 Bitcoin’dir. Halving’lerle birlikte ödül miktarı, kademeli ve otomatik olarak düşürülür. Halving, her 210 bin bloktan sonra, kabaca dört yılda bir kez gerçekleşir.
İlk yarılanma, 2012’de gerçekleşir. Yarılanma sonrası 50 Bitcoin’lik blok başı ödül, 25 Bitcoin’e düşürülür. İkicin yarılanmanın tarihi, 2016’dır. Blok başı ödül, 12,5 BTC’ye düşürülür. Üçüncü yarılanmanın tarihi, 2020’dir. O tarihten itibaren blok başı ödül; 6,25 BTC’dir.
Sonraki yarılanma tarihi, 2024’tür. Yarılanma sonrası, blok başı ödülün 3,125’e düşmesi planlanır. Ödül sistemi, 21 milyon Bitcoin’in tamamen çıkartıldığı tarihe (tahmini olarak 2140 yılına kadar) kadar devam eder.
Bitcoin Halving’inin Dayanağı
Bitcoin protokolü, açık kaynaklıdır. Herkes tarafından görülebilir.
Halving, Bitcoin protokolünde yer alır ve protokole uygun gerçekleşir.
Bitcoin yazılımının ana sürümü ve ağın bel kemiği olan Bitcoin Core’da, halving’i tanımlayan şu kodlar yer alır:
CAmount GetBlockSubsidy(int nHeight, const
Consensus::Params&consensusParams)
{
int halvings = nHeight /consensusParams.nSubsidyHalvingInterval;
// Force block reward to zero when right shift is undefined. (TR: Sağa kaydırma tanımsız olduğunda blok ödülünü sıfıra zorla.)
if (halvings >= 64)
return 0;
CAmount nSubsidy = 50 * COIN;
// Subsidy is cut in half every 210,000 blocks which will occur approximately every 4 years. (TR: Sübvansiyon, yaklaşık olarak her 4 yılda bir gerçekleşecek olan her 210.000 blokta bir yarıya düşer.)
nSubsidy >>= halvings;
return nSubsidy;
}
Bitcoin Halving’inin Zamanlaması
Madencilik algoritmasına göre hedef, her 10 dakikada bir yeni bloklar bulmaktır. Ancak blok bulma süresini azaltan iki unsur vardır.
Birinci unsur, ağa katılan madenci sayısıdır. Ağa yeni madenciler katıldıkça blok bulma süresi azalır.
İkinci unsur, madencilik cihazlarındaki matematiksel işlem gücü (hash rate)’tir. Ağdaki cihazların matematiksel işlem gücü arttıkça blok bulma süresi kısalır.
Bu hız, madencilik zorluğunun iki haftada bir kez tekrar ayarlanması yoluyla ağ tarafından kontrol altına alınır. 10 dakikalık hedef, tekrar geçerli hale getirilir.
Ağ, katlanarak büyüdüğü için blok bulmanın süresi, 10 dakikanın altındadır. Alınan yazılımsal tedbire rağmen blok bulma süresi, yaklaşık 9,5 dakika olarak gerçekleşir.
Bitcoin Halving’inin Fiyata Etkisi
Yarılanma, tipik olarak fiyat artışını tetikler.
Madencilik ödülleri yarıya indiğinde, Bitcoin arzı zorlaşır ve yavaşlar. Bitcoin arzı yavaşladığında, talep aynı şekilde ederse ve artarsa fiyat yükselir.
Ödül miktarının düşmesine rağmen yaşanan fiyat artışı, madencilik faaliyetlerinin sürdürülmesini sağlar.
Üç defa yaşanan halving süreci, tipik bir görüntü çizer. Önce yarılanma gerçekleşir. Sonra fiyatta aşırı yükseliş gerçekleşir. Daha sonra fiyat, yarılanma öncesine geri dönmeksizin yükselmeye devam eder.
Geçmişte yaşanan Bitcoin halving’lerinin fiyata etkisi, yukarıda bahsedildiği gibidir. Ancak geleceği, kimse tahmin edemez. Halving, fiyata etkisi bakımından; hype, spekülasyon ve volatilite anlamlarına gelir. Bu nedenle yatırımcıların halving dönemlerinde daha dikkatli hareket etmesi gerekir.
Altın, Bitcoin ve İtibari Para Kıyası
Bitcoin, dijitaldir ama sınırsız değildir. Bitcoin madenciliği, sonsuza kadar süremez. Çıkartılması mümkün olan 21 milyon Bitcoin’den yaklaşık 18.9 milyonu, zaten çıkartılmıştır.
Bitcoin’in değer önermesinin özünde, 21 milyon sınırı yatar. Bitcoin protokolünde, Bitcoin adedindeki sınırın, onu değerli bir varlık yaptığına vurgu yapılır. Sınırlı arzları nedeniyle altın ve Bitcoin, sık sık kıyas edilir.
Madencilik, altın ve Bitcoin’in ortak noktasıdır. Altın madenciliği fiziki, Bitcoin madenciliği ise dijital olarak yapılır.
Bitcoin’in sınırlı arzı, herkes tarafından bilinir ve doğrulanabilir. Ancak dünyada ne kadar altının bulunduğunu bilmenin herhangi bir yolu yoktur. Üstelik her yıl yeni altın rezervleri keşfedilir. Bu yönüyle altın, öngörülemez bir arz miktarına sahiptir.
Yeni altın rezervleri keşfetmek, imkan dahilindedir. Ancak yeni Bitcoin rezervleri keşfedilemez. Bitcoin’in toplam arzından daha fazla Bitcoin yaratmak, mümkün değildir. Bu noktada itibari paralarla Bitcoin, taban tabana zıttır.
Herhangi bir itibari para, hükümetlerin ve merkez bankalarının kararlarıyla her an basılabilir. Bu basım, enflasyona neden olur. Bitcoin’de ise halving mekanizması, enflasyonun oluşmasını engeller.
Çıkarımlar
- Halving, Bitcoin’in sağladığı değer önerisinin önemli bir parçasıdır. Önceden belirlenen ve değiştirilemeyen sınırlı arz ve arzın halving yoluyla kısıtlanması, enflasyona engel olur Bitcoin’in değerinin korunmasını sağlar.
- Bitcoin’in toplam arzı 21 milyondur. Bu arz sınırından fazla Bitcoin oluşturmak hiçbir koşulda mümkün değildir.
- Halving, 210 bin blokta bir kez gerçekleşir. 210 bin bloğun çıkartılması, yaklaşık olarak 4 yıl sürer.
- Yarılanmayla ilgili bütün tecrübeler, halving sonrası Bitcoin’de hızlı fiyat artışlarının yaşandığını gösterir. Ancak hiç kimse, gelecekteki yarılanmalardan sonra fiyatın nasıl şekilleneceğini garanti edemez.
